جنسي است كه در دباغي پوست خام جانوران، بهويژه گاو بهدست ميآيد. فرايند دباغي، پوست فسادپذير را به يك مادهٔ طبيعي پايدار، دايمي و انعطافپذير براي كاربردهاي گوناگون تبديل ميكند. چرم در تلفيق با چوب، پايهٔ فناوري باستانيان را شكل ميداده است. صنعت چرم و صنعت خز با هم متفاوتاند. اين تفاوت از اهميت مواد خام مورد استفاده در هر كدام پيداست. مواد خام مورد استفاده در صنعت چرم، محصولات فرعي صنعت گوشت هستند؛ در حاليكه گوشت ارزش بيشتري از پوست دارد. مواد خامي كه در صنعت خز بهكار گرفته ميشوند، ارزش بيشتري از گوشت دارند و به همين خاطر گوشت به عنوان يك محصول جانبي تلقي ميشود. تاكسيدرمي اجازهٔ استفاده از پوست حيوانات را به انسان ميدهد، البته مهمتر از پوستشان، سر و بخشي از پشت آنهاست. پوستها و پوستهاي خام در ساخت چسب و ژلاتين هم كاربرد دارند. چند راه وجود دارد كه در نتيجهٔ آنها، پوست جانور به يك مادهٔ انعطافپذير و محكم به نام چرم تبديل ميشود
انواع چرم
حيواني از پوست حيوانات به دست ميايد. اين حيوان ميتواند: گوسفند، گاو، بز، شترمرغ، مار و ... باشد.
چرم گوسفند: چرمي زيبا، با قيمت مناسب ميباشد و دوام خوبي دارد.
چرم گاو: چرمي با دوام و مقاوم است كه با وجود توليد الياف پيشرفته، همچنان در بسياري موارد همچون دستكش ايمني در كاربردهاي شيميايي و پوشش حرفهاي موتور سواري از بهترين انتخابها است .
انساني شركتي در انگليس، مطايق قرارداد با افراد داوطلب، پس از مرگشان با پوست آنها كمربند، كيف و كفش از چرم انسان (پس از انجلم عمليات لازم بر روي پوست) توليد ميكند و با قيمت بالا به صورت محدود به فروش ميرساند.
گياهي با استفاده از تانن (از ريشهٔ tanning به معناي دباغي) و ساير عناصري كه در پوست تنه و ميوه برخي درختان (مانند مازو) يافت ميشوند، تهيه ميشود. اين نوع چرم، انعطافپذير بوده و رنگ آن قهوهايست كه ميزان رنگش به تركيب شيميايي و رنگ پوست بازميگردد. چرم گياهي در آب پايدار نيست؛ بيرنگ ميشود و اگر پس از خيس شدن، خشكش كنيد، چروك گشته و از انعطافپذيري و نرمياش كاسته خواهد شد. در آب گرم، شدت چروك شدنش بيشتر است و تقريباً شبيه ژلاتين ميشود. علاوه بر اينكه سفت شده و احتمالاً شكننده هم ميگردد. چرم جوشانده نمونهاي است از چرمي كه با قرار گرفتن در آب داغ، شناور شده و سفت ميشود. اين اتفاق در موم جوشانده و مواد شبيه هم رخ ميدهد. در تاريخ گهگاه پس از عمل سفت كردنش، از آن در زرهها و همچنين در اتصال كتابها هم استفاده ميشده است. اين نوع چرم، تنها نوع چرم است كه در حكاكي و قالبگيري چرم ميتواند مناسب باشد.
كرومي كه در ۱۸۵۸ اختراع شد، با كروميوم سولفات و ديگر نمكهاي كروميوم دباغي ميشود.
آلدهيدي با استفاده از تركيبات گلوتارآلدهيد يا اكسازوليدين دباغي ميشود.
تركيبي به كمك بسپارهاي آروماتيك مثل گونههايي از نوولاك و نرادول ساخته و دباغي ميشود.
آلومي كه با نمك آلومينيوم در تركيب با چسبندههاي گوناگون و منابع پروتئيني مانند فلوئور، زردهٔ تخم مرغ و غيره دباغي ميشود.
پوسته خام با ايجاد تراشهاي نازك روي پوست، شناور ساختنش در ليمو، و كشيدنش در موقعي كه خشك شده است درست ميشود.
ابعاد زيستمحيطي
در سال ۲۰۰۹ شركت نايك و تيمبرلند خريد چرم از بخشهاي جنگلزدايي شدهٔ جنگلهاي آمازون را متوقف كردند.[۱] اين عمل تنها چند هفته پس از گزارش سازمان صلح سبز صورت گرفت كه نشان ميداد گلههاي دامداريهاي منطقهٔ آمازون باعث تخريب جنگلهاي آمازون ميشوند.
كاربرد چرم
چرم، كاربردهاي مختلفي دارد. اما استفاده از چرم در ساخت كاپشن، كيف و كفش بيشتر است. كاربردهاي چرم:
پوشاك مانند شلوار، كراوات، دستكش، كت، كاپشن و كفش
وسايل جانبي مانند كيف، جاكليدي
سرشناسترين نامها در بازار چرم كشور ايران
صنعت چرم ايران داراي برندهاي بسيار مشهور و نام آشنايي است كه از جملهٔ آنها ميتوان موارد زير را برشمرد:[۲]
چرم مشهد
چرم درسا
مارال چرم
كهن چرم
تك چرم
هنر چرم
چرم نگار
چرم اصل را چگونه تشخيص دهيم
تشخيص چرم طبيعي از چرم ساخت دست انسان در برخي موارد بسيار دشوار است. چرم طبيعي بسيار گرانتر از چرم مصنوعي است. برخي از كالاهاي چرمي اگر با چرم اصل توليد شده باشند، معمولاً داراي شناسنامه بوده كه اطلاعات مربوط به كالا در آنها درج شده است. در مورد برخي از محصولات چرمي اگر امكانش وجود داشته باشد، به قسمتهاي برش خورده آنها نگاه كنيد. اگر در آن بخشها نشانهاي از حالت پلاستيكي و نرم مشاهده كرديد چرم طبيعي نيست. چرم را لمس كنيد. چرم طبيعي بسيار نرم و منعطف است. چرم را بو كنيد. چرم طبيعي بوي مشخص و خاص دارد كه هرگز نميتوان از آن كپيبرداري كرد. به بافت چرم نگاه كنيد اگر گرهها، خلل و فرجهاي آن طبق الگويي قابل شناسايي باشد، چرم مصنوعي است. چرم طبيعي و مصنوعي را از پشت آنها نيز ميتوان از هم تشخيص داد. چرم مصنوعي داراي پوششي در قسمت پشت است كه هنگام برش آسيب ميبيند و كاملاً مشخص است.